U okviru obeležavanja Milankovićevih jubileja -140 godina od rođenja i 110 godina od dolaska na Univerzitet u Beogradu, Udruženje Milutin Milanković i Narodna banka Srbije pod pokroviteljstvom Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije, otvorili su izložbu Milankovićeva vremenska kapija 5. novembra 2019.
Sonja Zimonjić
Izložba Milankovićeva vremenska kapija se održava u izložbenom prostoru Narodne banke Srbije u Nemanjinoj br.17, od 05.novembra do 03. decembra. Ulaz je slobodan, a radnim danom otvorena je za javnost od 10 do 18 sati.
Izložbu je u ime ministra kulture Republike Srbije Vladan Vukosavljevića, otvorila specijalni savetnik ministra gospođa Sonja Zimonjić. Posetiocima izložbe obratili su se predsednik Udruženja Milutin Milanković mr Slavko Maksimović i viceguvernerka Narodne banke Srbije Ana Ivković.
Svečanom otvaranju izložbe prisustvovalo je i Njegovo Preosveštenstvo Episkop remezijanski g. Stefan, vikar Patrijarha srpskog i nastojatelj hrama Svetog Save na Vračaru kao izaslanik Njegove Svetosti Arhiepiskopa pećkog, Mitropolita beogradsko-karlovačkog i Patrijarha srpskog Irineja, koji iz opravdanih razloga nije mogao da prisustvuje otvaranju izložbe. Ovaj svečani skupu uveličali su i profesori Univerziteta u Beogradu, kao i ličnosti iz kulturnog i umetničkog života Beograda.
Život i delo Milutina Milankovića verno oslikavaju jedan od najsvetlijih perioda u razvoju srpskog naroda, vreme kada su nacionalni zanos i svest bili iznad interesa pojedinaca. Rođen 28. maja 1879. godine u Dalju, mestu na Dunavu, u okolini Osijeka, gde je završio osnovno obrazovanje. Studije građevine i doktorat završio je u Beču, kao prvi Srbin doktor tehničkih nauka.
Iako je stručnim i naučnim radom stekao ugled afirmisanog građevinskog stručnjaka i pronalazača, 1909. godine, nošen dubokim patriotizmom, napušta udoban život, uspešan i finansijski veoma unosan posao građevinskog inženjera u Beču, dolazi u Beograd za profesora Filozofskog fakulteta. Vrhunac svog stvaralačkog rada doživeo je radeći i živeći 50 godina u Beogradu.
Svetskoj nauci darovao je teoriju o klimatskim promenama, kojom je objasnio tajnu ledenih doba, pravoslavlju najprecizniji kalendar, a tehnici armirani beton.
U svojoj Srbiji, zajedno sa Mihailom Petrovićem – Mikom Alasom i Bogdanom Gavrilovićem, osnovao je poznatu “beogradsku matematičku školu”. Osposobio je brojne kadrove u oblasti prirodnih nauka, a srpski narod baštini veliki broj građevinskih objekata, divna književna dela kojim nas je proveo kroz vasionu, vekove i carstvo nauka.
U Srbiji nema muzeja njemu posvećenog, pa se tragovi njegovog naučnog opusa, kao i podaci o njegovoj ličnosti, još uvek nalaze u arhivima, muzejima i bibliotekama u mestima u kojima je živeo i radio (Dalj, Osijek, Beč, Beograd, Budimpešta). Materijali su teško dostupni javnosti, pa su mnogi periodi iz njegovog života i rada gotovo nepoznati, ili su, slučajno ili namerno, pogrešno predstavljeni.
Na izložbi su predstavljeni arhivski materijali iz oblasti u kojima se ogledaju Milankovićeve naučne misli (građevinarstvo, astronomska teorija o klimatskim promenama, reforma kalendara, naučno-popularna dela), ali i drugi artefakti (originali starijih izdanja knjiga, lične stvari, fotografije, prepiska sa poznatim svetskim naučnicima i dr.). Izložba hronološki prikazuje period od dolaska Milutinovih predaka u jednoj od srpskih seoba, školovanje u Dalju, Osijeku i Beču, građevinsku aktivnost u Beču, rad na Univerzitetu i Akademiji u Beogradu, boravak u internaciji u Budimpešti, učešće na pravoslavnom kongresu u Carigradu 1923. godine, do bogate građevinske aktivnosti u Srbiji i Jugoslaviji.
